Εγκαταλελειμμένο αρμενικό μοναστήρι στη Βόρεια Κύπρο

Λαμβάνοντας υπόψη τις δύσκολες σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την ύπαρξη ενός αρμενικού μοναστηριού στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου. Ωστόσο, υπάρχει ένα τέτοιο μοναστήρι, το οποίο μάλιστα λειτουργούσε μέχρι σχετικά πρόσφατα.

• Μοναστήρι Σουρπ Μαγκάρ
• Ιστορία του μοναστηριού
• Το μοναστήρι σήμερα
• Πώς να φτάσετε
• Ερωτήσεις

Το αρμενικό μοναστήρι Σουρπ Μαγκάρ στη Βόρεια Κύπρο

Το Σουρπ Μαγκάρ, ή Μακαραβάνκ, είναι ένα αρμενικό μοναστήρι που βρίσκεται σε μια δασώδη κοιλάδα στην οροσειρά Μπεσμπαρμάκ, στη Βόρεια Κύπρο. Το Μακαραβάνκ υψώνεται στα 530 μέτρα και βρίσκεται περίπου 2 χλμ από την περιοχή πικνίκ Αλεβκάγια.

Το Σουρπ Μαγκάρ είναι γνωστό για τη γραφική του τοποθεσία και την υπέροχη θέα προς τη Μεσόγειο Θάλασσα και — σε καθαρές μέρες — προς τα βουνά της Ανατολίας στην Τουρκία.

Το μοναστήρι, αφιερωμένο στην Παναγία, υπήρξε θρησκευτικό κέντρο των Αρμενίων για αιώνες και παρείχε καταφύγιο τόσο σε κληρικούς όσο και σε λαϊκούς. Διαβάστε περισσότερα για την ιστορία του μοναστηριού παρακάτω.

Το Μακαραβάνκ αποτελείται από συγκρότημα διώροφων κατοικιών και δύο μικρά παρεκκλήσια στη βορειοανατολική γωνία της κεντρικής αυλής, τα οποία βρίσκονται δίπλα-δίπλα. Το μεγαλύτερο από τα παρεκκλήσια, του οποίου ο θόλος έχει διατηρηθεί, χτίστηκε το 1814.

Η ιστορία του αρμενικού μοναστηριού στη Βόρεια Κύπρο

Το Σουρπ Μαγκάρ ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα και τότε ανήκε στην Κοπτική Ορθόδοξη Εκκλησία. Πιθανόν ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Μακάριο της Αλεξάνδρειας. Για την κοπτική ιστορία του Μακαραβάνκ λίγα είναι γνωστά, αλλά στις αρχές του 15ου αιώνα το μοναστήρι παραχωρήθηκε στους Αρμένιους της Κύπρου.

Οι Αρμένιοι κατοικούσαν στην Κύπρο εδώ και πολύ καιρό, αλλά μετά την πτώση του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας το 1375 και την κατάκτηση της Ανατολίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, άρχισαν να μεταναστεύουν μαζικά στην Κύπρο. Η παραχώρηση του Σουρπ Μαγκάρ στους Αρμένιους σχετίζεται με αυτά τα γεγονότα και τη σημασία της αρμενικής κοινότητας στο βασίλειο των Λουζινιανών.

Οι Αρμένιοι διατήρησαν τον έλεγχο του Σουρπ Μαγκάρ και των εδαφών του υπό βενετσιάνικη και οθωμανική κυριαρχία. Κατά την οθωμανική περίοδο, το μοναστήρι αποκαλούνταν συχνά «Μπλε Μοναστήρι» λόγω του χρώματος των πορτών και παραθύρων. Σε ορισμένες περιόδους είχε ακόμη και φοροαπαλλαγές.

Το 1735 και το 1814 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης — μεταξύ άλλων, ανακατασκευάστηκε το μεγαλύτερο από τα δύο παρεκκλήσια.

Κατά την πολύχρονη ιστορία του, το Σουρπ Μαγκάρ είχε ευρύ κοινωνικό ρόλο: από σχολείο και ξενώνα προσκυνητών μέχρι ορφανοτροφείο και θερινό καταφύγιο για τους Αρμένιους της Λευκωσίας. Ορισμένοι διέμεναν εκεί μόνιμα — σε αναφορά του 1935 αναφέρεται ότι κατοικούσαν 17 άτομα.

Στο Σουρπ Μαγκάρ φυλασσόταν παλαιότερα μια συλλογή χειρογράφων και άλλων ιερών αντικειμένων, αλλά το 1947 μεταφέρθηκαν στην Αγία Έδρα της Κιλικίας.

Το μοναστήρι Σουρπ Μαγκάρ σήμερα

Μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, η αρμενική κοινότητα δεν μπορούσε πλέον να παραμείνει στο Σουρπ Μαγκάρ και το συγκρότημα άρχισε να παρακμάζει. Παρ' όλα αυτά, χάρη στις προσπάθειες του αρμενικής καταγωγής βουλευτή της Κυπριακής Βουλής Βαρντές Μαχντεσιάν, πραγματοποιήθηκαν τρία προσκυνήματα εκεί, με το τελευταίο στις 9 Μαΐου 2010.

Σήμερα το μοναστήρι φθίνει σταδιακά, καθώς η αρμενική κοινότητα δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την αποκατάστασή του. Δεν υπάρχει φύλαξη, γεγονός που το καθιστά ελκυστικό για εξερευνητές εγκαταλελειμμένων κτιρίων — μπορεί κανείς να το επισκεφθεί ελεύθερα και να περιηγηθεί ανάμεσα στα παλιά κτίσματα.

Πώς να φτάσετε στο αρμενικό μοναστήρι στη Βόρεια Κύπρο

Το μοναστήρι Σουρπ Μαγκάρ βρίσκεται στα βουνά Μπεσμπαρμάκ, κοντά στην περιοχή Αλεβκάγια. Χάρτης στο τέλος του κειμένου, συντεταγμένες για οδηγούς: 35.287282938994046, 33.52211880640175.

Από την περιοχή πικνίκ δεν είναι δυνατή η απευθείας πρόσβαση — ο δρόμος είναι αποκλεισμένος με μια σκουριασμένη μπάρα. Ωστόσο, δεν είναι κλειδωμένη και μπορεί να μετακινηθεί εύκολα. Αν τελικά υπάρχει λουκέτο, θα πρέπει να κατεβείτε με τα πόδια λίγο λιγότερο από δύο χιλιόμετρα. Θυμηθείτε ότι η επιστροφή είναι ανηφορική, οπότε προμηθευτείτε νερό.

Ερωτήσεις για τα μοναστήρια της Βόρειας Κύπρου

Ποια άλλη αρμενική κληρονομιά υπάρχει στην ΤΔΒΚ;

Στην περιοχή Αραμπάχμετ υπάρχει εκκλησία της Παναγίας του 13ου αιώνα. Σήμερα ο ναός δεν χρησιμοποιείται για λατρευτικούς σκοπούς, αν και αποκαταστάθηκε με κονδύλια της ΕΕ από το 2007 έως το 2013.

Υπάρχουν χριστιανικοί ναοί στην ΤΔΒΚ;

Ναι, και μάλιστα αρκετοί. Ωστόσο, μόνο λίγοι λειτουργούν — για παράδειγμα ο μοναστήρι του Αγ. Απόστολου Ανδρέα στην Καρπασία. Για άλλα μνημεία μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο μας για τους χριστιανικούς ναούς της Βόρειας Κύπρου.

Τι να δείτε κοντά στο μοναστήρι;

Πολύ κοντά στο Σουρπ Μαγκάρ βρίσκεται ένα από τα τρία ορεινά κάστρα της Βόρειας Κύπρου — το Μπουφαβέντο, δείτε το άρθρο μας για αυτό. Κοντά του υπάρχει και μια εγκαταλελειμμένη εκκλησία του Αγ. Ιωάννη, δείτε την τοποθεσία.

Ακολουθήστε μας στο Instagram και στο κανάλι μας στο Telegram, και μάθετε όλα τα πιο ενδιαφέροντα για τα αξιοθέατα της Βόρειας Κύπρου!