Η Κύπρος παραμένει μη ασφαλής για τα ΛΟΑΤΚΙ+: νέα έκθεση για τις διακρίσεις

Στην Κύπρο συνεχίζει να επικρατεί έντονη μη ανεκτικότητα απέναντι στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+, η οποία εκδηλώνεται σε διάφορα επίπεδα — από την υγειονομική περίθαλψη έως την κοινωνική προστασία. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η έκθεση του Ευρωπαϊκού προγράμματος «Safe-R: Προστασία του δικαιώματος των ΛΟΑΤΚΙ+ στην υγεία», που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, τον Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού Κύπρου, το κίνημα Accept LGBTIQI Cyprus και άλλους εταίρους.

Η έρευνα έδειξε ότι σημαντικό ποσοστό ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην Κύπρο καθυστερεί ή αποφεύγει πλήρως να ζητήσει ιατρική ή ψυχολογική βοήθεια. Αιτίες είναι οι προκαταλήψεις από επαγγελματίες υγείας, οι αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος, καθώς και ο φόβος ότι δεν θα γίνουν κατανοητοί ή θα κριθούν λόγω της σεξουαλικής τους ταυτότητας ή της έμφυλης έκφρασής τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 17% των ερωτηθέντων δεν απευθύνεται σε γιατρούς λόγω προκαταλήψεων, το 15% λόγω κακών εμπειριών και το 6% εξαιτίας της ταυτότητας φύλου ή του τρόπου έκφρασής τους.

Οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν ότι οι διακρίσεις εμφανίζονται συχνά με έμμεσες μορφές — μέσω διοικητικών εμποδίων, ανεπαρκούς εκπαίδευσης του προσωπικού ή έλλειψης ενιαίων πρωτοκόλλων που να λαμβάνουν υπόψη τη διαφορετικότητα των έμφυλων ταυτοτήτων. Ιδιαίτερα δύσκολη είναι η κατάσταση για τα τρανς και μη δυαδικά άτομα, που αντιμετωπίζουν πρόσθετες δυσκολίες: από τις διαδικασίες αλλαγής φύλου και την ορμονοθεραπεία έως την ανεύρεση ειδικών πρόθυμων να προσφέρουν υποστήριξη με σεβασμό και κατανόηση.

Στις αγροτικές περιοχές η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη: υπάρχουν λιγότεροι ειδικοί, περισσότερα προβλήματα εμπιστευτικότητας και ισχυρότερα κοινωνικά στερεότυπα, γεγονός που περιορίζει περαιτέρω την πρόσβαση σε κατάλληλη φροντίδα.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην ψυχική υγεία. Περίπου το 24% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι πάσχει από ψυχικές διαταραχές, ενώ το 43% έχει ήδη επισκεφθεί ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή. Ωστόσο, πολλοί επαγγελματίες υγείας δεν διαθέτουν επαρκή κατάρτιση σε θέματα ΛΟΑΤΚΙ+, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο στιγματισμού, παρεξηγήσεων και ανεπαρκούς φροντίδας.

Επιπλέον, στην Κύπρο απουσιάζει ένας αποτελεσματικός και προσβάσιμος μηχανισμός καταγραφής περιστατικών διακρίσεων ή κακομεταχείρισης λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Ως αποτέλεσμα, πολλά περιστατικά μένουν εκτός επίσημης καταγραφής και χωρίς την απαραίτητη ανταπόκριση.

Η έκθεση ωστόσο επισημαίνει και θετικές εξελίξεις: αναγνωρίζεται το πρόβλημα τόσο από την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ όσο και από τους επαγγελματίες υγείας, ενώ υπάρχει δυναμική για μεταρρυθμίσεις. Για τη βελτίωση της κατάστασης απαιτείται θεσμική παρέμβαση — αναβάθμιση της νομοθεσίας, εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού, εκπόνηση επίσημων πρωτοκόλλων, ευρύτερη πρόσβαση σε εξειδικευμένη πληροφόρηση και δημιουργία ασφαλών καναλιών για καταγγελίες διακρίσεων.

Η έρευνα διεξήχθη με τη συμμετοχή 125 ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων για την ποσοτική ανάλυση, 55 επαγγελματιών υγείας και φοιτητών ιατρικής, καθώς και 19 ατόμων από την κοινότητα και 8 ειδικών για το ποιοτικό σκέλος.