Η Επιτροπή Ελέγχου κρούει τον κώδωνα για την ποιότητα του πόσιμου νερού και την ασφάλεια των φραγμάτων στην Κύπρο

Στις 2 Οκτωβρίου 2025, στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου συζητήθηκαν τα ευρήματα της έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή σχετικά με τους κινδύνους για την ποιότητα του πόσιμου νερού και την ασφάλεια των φραγμάτων στην Κύπρο. Οι βουλευτές ζήτησαν την πρόσκληση της Υπουργού Γεωργίας, Μαρίας Παναγιώτου, για να δώσει πολιτικές απαντήσεις.

Το Γραφείο του Γενικού Ελεγκτή, υπό την ηγεσία του Andreas Papaconstantinou, επιβεβαίωσε ότι η ξηρασία επιδεινώνει την κατάσταση και απαιτεί βελτιωμένη διαχείριση της γεωργίας, των φραγμάτων και των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης. Ο εκπρόσωπος του γραφείου, Akis Kikas, παρουσίασε τα βασικά ευρήματα της ελέγχου.

Σημειώθηκε ότι η Συμβουλευτική Επιτροπή για τη Διαχείριση Υδάτων λειτουργεί με ακανόνιστο τρόπο (1–2 συνεδριάσεις ετησίως). Από το 15ετές Σχέδιο Ανάπτυξης Υδατικών Πόρων 2016–2030, ύψους 1,5 δισ. € και 60 έργων, έχουν ολοκληρωθεί μόνο 14· τα μέτρα διαχείρισης πλημμυρών αξίας 19 εκατ. € παραμένουν ανεκτέλεστα.

Εντοπίστηκαν κενά στην ασφάλεια των φραγμάτων: μόνο για τρία φράγματα — Germasogia, Polemidia και Tamassos — υπάρχουν σχέδια εκτροπής ροής σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης· απαιτείται αξιολόγηση κινδύνου για το μεγαλύτερο φράγμα Kouris. Τα τελευταία 10 χρόνια δεν έχουν διεξαχθεί ανεξάρτητοι έλεγχοι μεγάλων φραγμάτων και τα ιδιωτικά φράγματα συχνά κατασκευάζονται χωρίς άδειες και παραμένουν χωρίς ελέγχους και τελικά πιστοποιητικά.

Σχετικά με τις εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, σημειώθηκε ότι μειώνουν την εξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες αλλά οδηγούν σε αυξημένα κόστη ενέργειας και παραγωγής νερού, καθώς και σε περιβαλλοντικά και τεχνικά προβλήματα· η ζητούμενη αξιολόγηση οικονομικής σκοπιμότητας δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.

Ο έλεγχος διαπίστωσε επίσης ότι το 64% των υδάτινων εγκαταστάσεων βρίσκεται σε κακή κατάσταση λόγω αστικών και κτηνοτροφικών λυμάτων, ρύπανσης από νιτρικά και αφαλάτωσης· πολλές γεωτρήσεις είναι παράνομες και μόνο το 26% των υδρευτικών γεωτρήσεων προστατεύεται από ζώνες ασφαλείας. Οι απώλειες νερού στα δίκτυα μεγάλων δήμων και συμβουλίων ύδρευσης είναι εντός αποδεκτών ορίων, ενώ σε μικρούς δήμους και κοινοτικά συμβούλια το επίπεδο μη καταγεγραμμένου νερού μπορεί να φτάσει το 70%.

Οι εκπρόσωποι των συμβουλίων ύδρευσης ζήτησαν αύξηση κονδυλίων για ολοκληρωμένη διαχείριση απωλειών· τα 8 εκατ. € που διατέθηκαν στα συμβούλια κρίθηκαν ανεπαρκή. Το Τμήμα Ανάπτυξης Υδατικών Πόρων (WRDD) σχεδιάζει να παρουσιάσει νέα πρόταση ύψους 26 εκατ. € για έργα μείωσης διαρροών. Οι γεωργικές οργανώσεις πρότειναν ξανά τη δημιουργία ενιαίας αρχής διαχείρισης υδάτων για τον συντονισμό δράσεων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας.

Το θέμα θα συνεχιστεί στην επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής παρουσία της Υπουργού Γεωργίας.