Στην Κύπρο μπορεί να αυστηροποιηθεί ο έλεγχος στις συναλλαγές ακινήτων με συμμετοχή αλλοδαπών

Η ειδική έκθεση του Γραφείου Ελεγκτικού Συνεδρίου της Κύπρου «Έλεγχος Απόκτησης Ακινήτων από Αλλοδαπούς» αποκάλυψε σοβαρά κενά στη νομοθεσία και το σύστημα ελέγχου αυτών των συναλλαγών.

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2024 οι αλλοδαποί συμμετείχαν στο 27,35% όλων των συναλλαγών ακινήτων στην Κύπρο. Ωστόσο, οι ελεγκτές τονίζουν ότι αυτός ο αριθμός είναι στην πραγματικότητα υποεκτιμημένος, καθώς δεν περιλαμβάνει αγορές που πραγματοποιούνται μέσω εταιρειών με ξένο έλεγχο ή ξένα συμφέροντα.

Η νομοθεσία της χώρας επιτρέπει στους αλλοδαπούς την απόκτηση ακινήτων μόνο για ορισμένους σκοπούς — κατοικία, εμπορική ή βιομηχανική χρήση — με περιορισμούς ως προς τον τύπο και τον αριθμό των ακινήτων. Ωστόσο, από το 2011, μετά την προσαρμογή της νομοθεσίας στο δίκαιο της ΕΕ, αυτοί οι περιορισμοί δεν ισχύουν για εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες σε χώρες της ΕΕ, ακόμη και αν ελέγχονται ουσιαστικά από ξένο κεφάλαιο. Ένας πρόσθετος παράγοντας ήταν η οδηγία του 2013, που έδωσε στις συναλλαγές ακινήτων χαρακτήρα επένδυσης, ενισχύοντας περαιτέρω τη εμπορική τους χρήση. Η έκθεση υπογραμμίζει ότι η εισαγωγή τέτοιων κανόνων χωρίς αλλαγές στη νομοθεσία εγείρει νομικά ζητήματα.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο εντόπισε μια σειρά σοβαρών προβλημάτων:

• Δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια για την αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης των αγοραστών;
• Η επαλήθευση της προέλευσης των κεφαλαίων είναι επιφανειακή;
• Το σύστημα μητρώου με τίτλο «Αλλοδαποί» έχει σημαντικές τεχνικές ελλείψεις και χρειάζεται εκσυγχρονισμό;
• Δεν υπάρχει έλεγχος για τη μετέπειτα χρήση των ακινήτων και τη συμμόρφωση με τους δηλωμένους σκοπούς απόκτησης.

Οι ελεγκτές σημειώνουν ότι οι ισχύοντες περιορισμοί έχουν τυπικό χαρακτήρα και παρακάμπτονται εύκολα μέσω εταιρειών που είναι εγγεγραμμένες στην ΕΕ ή μέσω εξωτερικών χρηματοδοτικών σχημάτων. Ως αποτέλεσμα, το κράτος δεν διαθέτει αξιόπιστα στοιχεία για τον πραγματικό όγκο ακινήτων που ελέγχονται από αλλοδαπούς.

Στην έκθεσή του, το Ελεγκτικό Συνέδριο συνιστά την ανάπτυξη μιας νέας στρατηγικής ρύθμισης, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά, γεωπολιτικά και στρατηγικά συμφέροντα της χώρας. Προτείνεται επίσης η ανανέωση της νομοθεσίας ώστε να συμμορφώνεται με τα πρότυπα της ΕΕ, εισάγοντας αυστηρότερους μηχανισμούς ελέγχου και διαφάνειας τόσο στο στάδιο της αγοράς όσο και στη μετέπειτα χρήση των ακινήτων.

Επισημαίνεται επίσης ότι σε πολλές χώρες της ΕΕ υπάρχουν ήδη περιορισμοί στην απόκτηση ακινήτων από αλλοδαπούς για λόγους εθνικής ασφάλειας, δημόσιας τάξης και προστασίας των συμφερόντων της κοινωνίας. Στην Κύπρο, τέτοια μέτρα δεν υπάρχουν ακόμη, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους για την εποπτεία της αγοράς.