Afera z „złotymi paszportami” nadal podważa reputację Cypru

Śledztwa dotyczące programu „obywatelstwo za inwestycje”, znanego lepiej jako schemat „złotych paszportów”, na Cyprze postępują niezwykle wolno i napotykają poważne trudności.

Z danych policji wynika, że każda sprawa wymaga przeanalizowania ogromnej liczby dokumentów, a liczba uczestników sięga w niektórych przypadkach trzydziestu. Jednocześnie współpraca międzynarodowa pozostaje słabym ogniwem: wiele wniosków kierowanych do krajów azjatyckich, skąd pochodziła część inwestycji, pozostaje bez odpowiedzi, co opóźnia śledztwa o całe lata.

Od 2021 roku wszczęto 195 spraw związanych z tym programem. Większość zamknięto z powodu braku oznak przestępstwa, ale cztery trafiły do sądu. Jedna z takich spraw, rozpoczęta w 2021 roku, dotyczy ośmiu oskarżonych, w tym kancelarii prawnej i jej pracowników. Po odmowie sądu rozpatrzenia materiałów Prokuratura Generalna złożyła apelację i na początku 2025 roku sprawa wróciła do rozpoznania.

Obecnie toczy się postępowanie wobec 26 osób fizycznych i prawnych. Oparte jest ono na ustaleniach komisji Nicolatosa, komisji Kalogirou oraz raportach Najwyższej Izby Kontroli, które wskazują na poważne naruszenia w funkcjonowaniu programu.

Program „złotych paszportów” działał od 2007 roku i został zamknięty w listopadzie 2020 roku po głośnym śledztwie Al Jazeery. Ujawniono wówczas, że znaczna część obywatelstw była przyznawana niezgodnie z prawem, a około 10% inwestorów miało kryminalną przeszłość lub znajdowało się na międzynarodowej liście poszukiwanych.

Od marca 2023 roku władze pozbawiły obywatelstwa 96 osób, w tym inwestorów i członków ich rodzin, a Rada Ministrów podjęła decyzję o cofnięciu paszportów kolejnym 69 osobom. Łącznie 306 osób straciło już obywatelstwo cypryjskie, z czego 112 dekretów o pozbawieniu obywatelstwa weszło już w życie.

Pierwotnie program miał wspierać gospodarkę po kryzysie finansowym, ostatecznie jednak stał się symbolem korupcji i braku kontroli. Brak odpowiednich weryfikacji i słaby nadzór umożliwiły przyznawanie paszportów osobom wątpliwym, co poważnie zaszkodziło międzynarodowej reputacji Cypru.