Commandaria — legendarne wino Cypru, uznane przez UNESCO

Cypr to nie tylko słońce i morze, ale także ojczyzna jednego z najstarszych win na świecie — Commandaria. To legendarne wino o tysiącletniej historii, które stało się symbolem wyspy, zostało uznane przez UNESCO za część niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Commandaria łączy aromat cypryjskiego słońca, wiekowe tradycje i mistrzostwo winiarzy.

• Commandaria — wino z tysiącletnią historią
• Historia Commandarii
• Jak powstaje Commandaria
• Smak i aromat
• Gdzie produkuje się Commandarię
• Commandaria a UNESCO
• Muzea Commandarii
• Ciekawe fakty
• Commandaria dziś

Commandaria — wino z tysiącletnią historią

Commandaria to jedno z najbardziej autentycznych i rozpoznawalnych win cypryjskich. Jej historia sięga ponad trzech tysięcy lat, a tradycje winiarskie przekazywane są z pokolenia na pokolenie. To wino deserowe łączy w sobie słońce, cierpliwość i miłość Cypryjczyków do swojej ziemi.

Historia Commandarii

Produkcja wina na Cyprze rozpoczęła się już w IX wieku p.n.e., gdy miejscowe „wino cypryjskie” było eksportowane do Egiptu i Grecji. Współczesna nazwa pojawiła się w XIII wieku za czasów rycerzy Zakonu Świętego Jana (szpitalników), którzy zbierali winogrona przy twierdzy Kolossi, znanej jako La Grande Commanderie.

Stąd pochodzi nazwa wina. Ryszard Lwie Serce, który świętował tam swoje wesele, nazwał Commandarię „winem królów i królem win”. W 1224 roku trunek został wyróżniony na konkursie winiarskim we Francji, o czym wspomina poemat Henri d’Andeli „La Bataille des Vins”. Dziś Commandaria to nie tylko wino, ale część dziedzictwa kulturowego Cypru i międzynarodowy symbol autentycznego winiarstwa.

Jak powstaje Commandaria

Commandaria powstaje wyłącznie z dwóch lokalnych odmian winogron — Mavro i Xynisteri. Po zbiorze owoce są suszone na słońcu, przekształcając się w słodkie rodzynki. Zwiększa to koncentrację cukrów i aromatów. Następnie wino fermentuje i dojrzewa w dębowych beczkach przez co najmniej dwa lata.

Niektórzy producenci stosują metodę solera, w której młode wino częściowo łączy się ze starym, tworząc ciągłość smaku. Proces ten sprawia, że każdy rocznik jest unikalny.

Smak i aromat

Commandaria to gęste, bursztynowe wino o aromacie fig, rodzynek, miodu i karmelu. Jego smak jest intensywny, z nutami przypraw, orzechów i suszonych owoców. Zawartość alkoholu zwykle wynosi 15–20%. Zawartość cukru to około 200 g/l, co nadaje winu charakterystyczną słodycz z lekkim posmakiem.

Podaje się je w temperaturze 12–14°C i doskonale komponuje z serami, owocami, orzechami i deserami.

Gdzie produkuje się Commandarię

Wino posiada chronioną nazwę geograficzną i może być produkowane tylko w czternastu wsiach regionu Troodos, w tym Silikou, Lania, Afiena i Kolossi. Wysokość terenu i słoneczny klimat tworzą idealne warunki do dojrzewania winogron.

Główni producenci: KEO, ETKO, SODAP, LOEL. Każda marka oferuje swoją interpretację Commandarii — od owocowych po karmelowe nuty smakowe.

Commandaria a UNESCO

10 grudnia 2025 roku Commandaria została oficjalnie wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. Obrady odbyły się w New Delhi. Wydarzenie to potwierdziło wyjątkową rolę Cypru w rozwoju światowego winiarstwa.

Cypr jest również jedynym regionem winiarskim UE, niedotkniętym filokserą od końca XIX wieku. Fakt ten sprawia, że Commandaria przyciąga uwagę historyków i ekspertów winiarskich na całym świecie.

Muzea Commandarii

Na Cyprze można odwiedzić Muzeum Commandarii w wsi Silikou. Prezentowane są tam stare beczki, narzędzia winiarskie oraz organizowane degustacje wina. Również w zakładach KEO i LOEL organizowane są wycieczki z możliwością degustacji wina prosto z miejsca produkcji.

Ciekawe fakty

• Commandaria posiada chronione oznaczenie pochodzenia (PDO) i produkowana jest wyłącznie na Cyprze.
• To jedno z najstarszych win na świecie, które wciąż powstaje bez dodatku alkoholu.
• Festiwal Commandarii odbywa się corocznie w wsi Lania z degustacjami i występami ludowymi.
• Cypr przyczynił się do odbudowy francuskich winnic po filokserze, co doprowadziło do powstania Międzynarodowej Organizacji Winiarstwa (OIV).
• Commandaria jest często używana w obrzędach kościelnych oraz na tradycyjnych cypryjskich weselach.

Commandaria dziś

Dziś Commandaria jest symbolem cypryjskiej gościnności i tradycji. Podawana jest na świętach, wręczana gościom i używana w ceremoniach religijnych. Wino stało się wizytówką wyspy, zachowując aromat słońca i pracę wielu pokoleń.

Spróbuj Commandarii podczas podróży na Cypr — ten napój opowie Ci historię wyspy lepiej niż jakikolwiek przewodnik.

Pamiętaj: nadmierne spożycie alkoholu szkodzi zdrowiu, a Commandaria jest szczególnie podstępna swoją łagodnością przy wysokiej zawartości alkoholu.