“Narenciye cenneti” ivme kaybediyor: Kuzey Kıbrıs’ta portakal ve mandalina rekoltesi 100 bin tona düştü

Kuzey Kıbrıs’ta narenciye rekoltesi düşüşünü sürdürüyor ve üreticilerin tahminlerine göre bu sezon ancak 100 bin tona ulaşacak. Narenciye Üreticileri Birliği Başkanı Turgut Akçın, sektöre acil destek çağrısında bulundu.

Akçın’a göre 1974’ten sonra toplam narenciye üretimi 260 bin tona kadar çıkmış, uzun yıllar yaklaşık 130 bin ton seviyesinde kalmış, ancak bugün fiilen yarıdan fazla azalmış durumda. Bunun nedenleri iklim değişikliği, su yetersizliği ve hızla artan maliyetler; bu yüzden bazı bahçeler sulama ve bakım olmadan terk ediliyor.

İç pazara erken çeşitler — limon, klementin ve Washington — çıkmaya başladı. Ana hacmi her zamanki gibi king mandalina (Mandora) ve Valencia portakalı oluşturuyor; hasat ocak sonu–şubat döneminde başlayacak. Akçın, yeni sezonda king mandalina rekoltesinin yaklaşık 50 bin tona, Valencia’nın ise 45–50 bin tona çıkabileceğini, ancak genel eğilimin olumsuz kaldığını belirtiyor: her yıl su ve maliyetler nedeniyle bazı bahçeler üretimden çıkıyor.

Akçın ayrıca limonlardaki gerilemeye dikkat çekti: Son 15–20 yılda, o dönem daha kârlı olan Mandora lehine birçok limon bahçesi söküldü ve devlet bu süreci durdurmadı. Şimdi Mandora pazarı soğudu, limon arzı düştü ve bunu hızla telafi etmek mümkün değil.

Öte yandan Valencia önemli bir ihracat ürünü olmaya devam ediyor: yüksek kaliteli bir konsantre üretiliyor ve bu ürün sadece Kuzey Kıbrıs’ta değil, dış pazarlarda da değer görüyor. Akçın’a göre Kıbrıs konsantresi, tat ve rengi iyileştirmek için sık sık diğer ülkelerden gelen daha az aromatik hammaddelerle karıştırılıyor.

Gümrük kısıtlamaları da ciddi bir engel oluşturuyor: Kıbrıs’ın kuzeyinden AB’ye doğrudan yapılan sevkiyatlarda ürünlere %18 gümrük vergisi uygulanıyor, bu nedenle ana ihracat Türkiye ve Orta Doğu ülkelerine yapılıyor. Üreticiler, su, maliyetlerin düşürülmesi ve ihracatın desteklenmesine yönelik sistemli bir politika olmadan adanın “narenciye markasının” daha da gerileyeceğini vurguluyor.