Yükseköğrenim diploması artık işverenler için geçerli değil

Diploma artık başarı garantisi değil: iş gücü piyasası değişiyor.

Uzun yıllar boyunca yükseköğrenim, istikrarlı bir işe ve finansal refaha giden “altın bilet” olarak görüldü. Ancak Goldman Sachs tarafından yapılan yeni bir analiz bu iyimserliği ciddi şekilde gölgeliyor: yeni mezunlar için iş gücü piyasası o kadar zayıfladı ki, diploma sahibi olmanın diplomasız yaşıtlarına karşı sağladığı avantaj en düşük seviyeye indi.

Başekonomist Jan Hatzius’un liderliğindeki ekip şu doğrudan soruyu sordu: Günümüzde mezunların iş bulması gerçekten daha mı kolay? Cevap: pek iç açıcı değil. Genel olarak iş gücü piyasası sağlıklı görünse de, diplomalı gençlerin durumu pek parlak değil. Rapor, üniversite diplomasının sağladığı sözde “güvence primi”nin hızla eridiğine dikkat çekiyor.

Mezunlar avantajlarını kaybediyor

Eskiden diploma, işsiz kalma riskini azaltıyordu. Ancak artık bu etki neredeyse tamamen ortadan kalktı. Mayıs 2025’te, 22–27 yaş arası üniversite mezunlarının işsizlik oranı %3,8’e ulaştı – bu da tam istihdam seviyesinin üzerinde. Yıllık bazda oran %4,6’ya çıktı. En önemlisi ise, mezunlar ile üniversite okumayanlar arasındaki fark -4,1 puandan -2,8 puana düştü. Yani, diploma artık işsizlikten koruyan etkili bir kalkan değil.

İş arama süreci artık mezunların lehine değil

Tarihte mezunlar, üniversite okumayanlara göre daha hızlı iş buluyordu. Ancak 2025 yılında bu fark sadece 0,9 puan. Karşılaştırmak gerekirse: eskiden fark 8,3 puana kadar çıkıyordu. Bu durum sadece pandeminin etkileriyle ve düşük vasıflı sektörlerin toparlanmasıyla değil, aynı zamanda finans, bilişim ve iş hizmetleri gibi “beyaz yakalı” sektörlerin yeni işe alımlarda temkinli davranmasıyla da ilgili.

İşgücüne katılım: endişe verici sinyaller

İşsizlik farkı azalırken, işgücüne katılım oranı ters yönde ilerliyor. 1990’ların sonundan bu yana üniversite diploması olmayan gençlerin işgücüne katılımı ciddi şekilde azaldı: -7 puan, üniversite mezunlarında ise -2 puan.

Daha fazla genç çalışmadan eğitim görüyor – bu geleceğe yapılan iyi bir yatırım olabilir – ancak hiçbir net sebep olmadan iş yaşamından tamamen kopanların sayısı da hızla arttı. Özellikle yükseköğretim diploması olmayanlar arasında. Son 30 yılda bu grubun oranı iki katına çıktı. Bu da daha karanlık bir eğilimi işaret ediyor: giderek daha fazla genç, iş bulma umudunu kaybediyor ve iş gücü piyasasından tamamen kayboluyor.